O filmie

Opis

Śpiew gardłowy w tradycji Republiki Tuwy (część Rosji, leżąca niedaleko Mongolii) uważany jest za wyłącznie męskie zajęcie. Kobiety śpiewające publicznie w ten sposób mogą spodziewać się śmierci podczas porodu lub bezpłodności.

Główna bohaterka Czoduraa Tumat jest nauczycielką śpiewu gardłowego i jedyną kobietą oficjalnie śpiewającą khoomei w Tuwie. Czoduraa ma dwie uczennice. Dziewczyny ukrywają się ze swoim śpiewem przed najbliższymi. Obie marzą, by opuścić Republikę Tuwy i stać się sławnymi śpiewaczkami, robiącymi karierę za granicą. Czoduraa czasem zastanawia się, czy wybrała właściwą drogę, jednak nie przestaje walczyć o prawo kobiet do śpiewu gardłowego.

Ta historia pozostawi widza z odwiecznym pytaniem: Jak połączyć spełnienie własnej osobowości z tradycją i wartościami społecznymi? Czy to w ogóle możliwe?

Od reżyserki

Kiedy po raz pierwszy natknęłam się na temat tego filmu, poczułam złość. Wyszukiwałam w Internecie informacje o Tuwie i przypadkowo przeczytałam, że kobietom nie wolno tam śpiewać alikwotowo. Początkowo nie mogłam zrozumieć, jak można zakazać śpiewu. Czytałam te słowa wciąż od nowa. Wreszcie zrozumiałam, że na zakazie śpiewania nie koniec. Dziewczyny, które odważą się go złamać są wyrzucane z domów ponieważ przynoszą wstyd swym męskim krewnym. Mówi się, że dziewczęta śpiewające gardłowo mogą umrzeć podczas porodu, a na swoich krewnych mężczyzn, sprowadzają dysfunkcje seksualne. Tak mnie to zdenerwowało, że chciałam zrzucić coś ze stołu. Nie znoszę kiedy rodzina lub tradycja, albo ktokolwiek, kto myśli, że wie lepiej, próbuje nauczyć kogoś jak żyć.

Byłam pewna, że muszę zrobić o tym film. To miała być historia dziewczyny, która sprzeciwi się ojcu, powie mu, że śpiewa i nie przejmie się jego reakcją.

Pojechałam do Tuwy, aby znaleźć bohaterkę. Spotkałam Czodurę Tumat, nauczycielkę khoomei. Zapoznała mnie ze swoim planem znalezienia dziewczyn gotowych przeciwstawić się tradycji. Chciała je przekonać do kultywowania rodzimej tradycji śpiewu alikwotowego.

To nie będzie film tylko o zakazie śpiewu czy konflikcie z tradycją. To film o wolności. O wewnętrznej wolności każdego z nas i o granicach, i zakazach, które dla siebie tworzymy. Bo żadna tradycja, ani rodzina nie są w stanie nas ograniczać. Robimy to sami.

O śpiewie alikwotowym

Jednym z głównych założeń filmu jest przedstawienie wyjątkowo interesującej techniki śpiewu gardłowego, nazywanego często alikwotowym. Śpiew ten pochodzący i rozpowszechniony głównie w Azji daje niezwykłe wrażenie, jakby śpiewak wydobywał z siebie kilka głosów jednocześnie. Tony gardłowe brzmią bardzo harmonijnie dlatego często są stosowane jako metoda doskonalenia słuchu muzycznego, czy jako środek relaksacyjno-medytacyjny.

Dla republiki Tuwy charakterystyczna jest odmiana śpiewu alikwotowego zwana chöömej. Pozwala na jednoczesne wydobywanie z gardła kilku niezależnych od siebie dźwięków, od niskich aż po bardzo wysokie. Tuwiński śpiew alikwotowy zgodnie z tradycją inspirowany jest życiem na stepie – poszczególne odmiany śpiewu mają imitować różne dźwięki natury – od szumu wiatru po tętent kopyt. Muzyka ta od wieków inspirowała przybyszów zewnątrz. Jeszcze w starożytności zaadaptowali ją na swoje potrzeby tybetańscy mnisi. Dziś służy do ekspresji muzycznej twórcom new age.

Tuwa to kraj, w którym wszyscy śpiewają. Muzyka jest kluczowym elementem tradycji tego regionu. Śpiew alikwotowy jest tam jednak zarezerwowany dla mężczyzn. Kobiety śpiewające chöömej publicznie spotykają się z ostracyzmem rodzin, przyjaciół i całych społeczności. W miarę postępującej globalizacji lokalne tradycje i zabobony stopniowo odchodzą w niepamięć. Wciąż jednak żywa jest wiara, że kobiecy śpiew alikwotowy sprowadza na rodziny nieszczęścia i bezpłodność. Śpiewaczki, które decydują się kontynuować swoją pasję do jednej z najpiękniejszych tradycji Tuwy często skazane są na ucieczkę z kraju.

 

 

Tytuł	ŚPIEWAĆ / SING
Czas trwania	52’
Gatunek	film dokumentalny